Nadeszły ciężkie czasy: konsumenci oszczędzają, by przetrwać

Oszczędzanie na czarną godzinę oznacza, że konsumenci mogą być przygotowani na trudne czasy – odłożona gotówka pozwala pokryć nieoczekiwane wydatki i jest znaczą pomocą w momencie utraty pracy lub wtedy, gdy nie jesteśmy do niej zdolni.

W tym roku Światowy Dzień Oszczędzania – ustanowiony 31 października 1924 r. przez WSBI – przypada w czasie, gdy wartość oszczędności jest nie do przecenienia. Konsumenci musieli zmagać się z wieloma kryzysowymi sytuacjami: najpierw pandemią, a teraz z wysokimi stopami procentowymi i inflacją.

Sięganie po poduszkę finansową

Podczas gdy niektórzy oszczędzali więcej niż zwykle podczas pandemii, biorąc pod uwagę ograniczone możliwości przemieszczania się i spędzania wolnego czasu, fundusze te zostały teraz wykorzystane do pokrycia zwiększonych wydatków na energię, mieszkanie i życie. Wielu konsumentów ze zdumieniem teraz odkrywa, że nie są w stanie zgromadzić jakichkolwiek oszczędności.

Wyniki z nadchodzącego raportu Intrum, European Consumer Payment Report 2023 – corocznego badania przeprowadzanego wśród 20 000 konsumentów w całej Europie pokazują, że konsumenci rzeczywiście odczuwają presję. Ponad 1/3 (35%) ankietowanych przyznaje, że nie zapłacili przynajmniej rachunku w ciągu ostatnich 12. Miesięcy (w Polsce ten odsetek wynosi 41%), a 43% z nich stwierdziło, że stało się tak, ponieważ nie mieli pieniędzy na zapłatę (Polska – 38%).

W niektórych regionach odnotowuje się wyższy poziom zaległości w płatnościach: 46% konsumentów w krajach Europy Północnej przyznaje się do braku płatności rachunku, w porównaniu z 29% odnotowanymi w Europie Wschodniej. W Grecji, Norwegii i Szwajcarii ponad połowa konsumentów przyznała, że nie zapłacili co najmniej jednego rachunku na czas. W Portugalii i Hiszpanii tylko 1 na 5 konsumentów stwierdził to samo.

Konsumenci zapytani o to, jak poradzą sobie w ciągu najbliższego roku, 40% ankietowanych w Europie i 36% w Polsce przewiduje, że wykorzysta swoje oszczędności na pokrycie codziennych wydatków i rachunków.

W rezultacie poziom oszczędności konsumentów znacznie się zmniejszył. 1/5 (20%) ankietowanych z Europy przyznaje, że nie ma żadnych oszczędności (Polska: 27%), a kolejne 17% ma odłożoną gotówkę w kwocie mniejszej niż miesięczny dochód (Polska: 17%). 37% pytanych ma oszczędności w wysokości miesięcznej pensji (w Polsce to tylko 15%). Jest to znacząca zmiana w stosunku do 2022 r., kiedy to blisko 1/3 (28%) konsumentów w Europie deklarowała, że miała oszczędności wynoszące mniej niż miesięczna pensja. 

Jeżeli chodzi o poszczególne regiony, więcej osób w krajach Europy Północnej i Środkowej stwierdziło, że nie mają żadnych oszczędności w porównaniu z osobami w Europie Południowej i Wschodniej.

Oszczędności stanowią kluczowy element odporności na kryzys finansowy i umożliwiły wielu konsumentom opłacanie rachunków na czas w ciągu ostatnich kilku lat. Gospodarstwa domowe powinny być dumne ze swojej zdolności do sprostania tej trudnej sytuacji. To właśnie nieprzewidziane zdarzenia są celem oszczędzania.

Konsumenci tracą nadzieję na przyszłość

Podczas gdy konsumenci w Europie dobrze wykorzystują swoje oszczędności, aby sprostać rosnącym kosztom życia, odbija się to na ich psychice. Ponad połowa (55%) nie spodziewa się poprawy swojej sytuacji finansowej w ciągu najbliższych 12. miesięcy i oczekuje, że minie średnio kolejne 18. miesięcy, zanim wysoka inflacja przestanie mieć istotny wpływ na finanse ich gospodarstw domowych.

2 na 3 ankietowanych w Europie twierdzi, że nie wyobraża sobie, by kiedykolwiek stali się zamożni – bez względu na to, ile czasu i wysiłku poświęcą na ciężką pracę i oszczędzanie. Polscy konsumenci myślą podobnie – 66%. Aby poradzić sobie z wpływem wysokich stóp procentowych i inflacji, 60% europejskich respondentów przewiduje, że w ciągu najbliższego roku zrezygnują z wydatków na wakacje lub weekendowy wyjazd, a 7 na 10 twierdzi, że będą musieli ograniczyć niektóre codzienne wydatki.

Oszczędzanie może być trudne i przygnębiające jest to, że fundusze przeznaczone na święta i prezenty są wykorzystywane do pokrycia bieżących wydatków. Nasze badanie pokazuje, że konsumenci odczuwają presję związaną z zarządzaniem swoimi finansami. Ważne jest, aby wierzyciele rozumieli te wyzwania i mogli zaoferować elastyczne płatności i wyrozumiałość, gdy skończą się oszczędności.

Nic dziwnego, że konsumenci wykorzystujący swoje oszczędności do przetrwania w kryzysie, nie mają wolnej gotówki na budowanie poduszki finansowej na przyszłość. Prawie połowa konsumentów w Europie (48%) twierdzi, że zmniejszy kwotę przeznaczoną na oszczędności w przyszłym roku, a 29% zmniejszy swoje wpłaty emerytalne lub oszczędności na emeryturę, aby zrekompensować deficyt w domowej kasie.

Niefortunne jest to, że obecne wyzwania gospodarcze ograniczają zdolność konsumentów do odkładania pieniędzy, czyniąc ich bardziej podatnymi na przyszłe kryzysy. Oczywiście odbudowa poduszki finansowej zajmie trochę czasu, ale Światowy Dzień Oszczędzania to dobry moment na podsumowanie i przypomnienie sobie, jak ważne jest to zadanie.