Edukacja finansowa wspiera dobrostan
24 stycznia po raz 5. obchodzimy Międzynarodowy Dzień Edukacji UNESCO pod hasłem „Inwestować w ludzi, priorytetowo traktować edukację”. W obliczu globalnej recesji, rosnących nierówności finansowych i kryzysu klimatycznego, poprawa edukacji w obszarze finansów jest obecnie ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej. W Intrum widzimy, jak edukacja pozwala konsumentom zrozumieć sytuację, w której się znajdują i przejąć im kontrolę nad finansami osobistymi – poprawiając zarówno sytuację ekonomiczną, jak i ogólny dobrobyt.
Dobra edukacja finansowa pozwala konsumentom funkcjonować w społeczeństwie i cieszyć się życiem bez obaw o terminowe wywiązywanie się zobowiązań finansowych. W czasach, gdy koszty życia rosną, kluczowe jest, aby konsumenci wiedzieli, jak mądrze wydawać i oszczędzać.
Raport Intrum ”European Consumer Payment Report 2022” pokazuje, że konsumenci z odpowiednim poziomem wiedzy na temat finansów nie tylko są w stanie lepiej przetrwać kryzys gospodarczy, ale także czują się bardziej optymistycznie nastawieni do swojej przyszłości.
Osoby z wyższym poziomem edukacji finansowej deklarują wyższy poziom dobrobytu finansowego i są znacznie mniej skłonne do zalegania z rachunkami, w porównaniu z tymi konsumentami, którzy twierdzą, że otrzymali słabą edukację finansową.
Przewidywania dotyczące skutków braku odpowiedniej edukacji finansowej
1 na 2 (49%) konsumentów w Europie, którzy posiadają niewystarczającą wiedzą na temat finansów, spodziewa się, że w ciągu najbliższych 12. miesięcy przynajmniej raz nie zapłaci w terminie rachunku za media, w porównaniu z 29% osób z lepszą wiedzą na temat pieniędzy (w Polsce ten stosunek wynosi 43% vs 32%).
Edukacja ma ogromny wpływ na zdolność konsumentów do radzenia sobie w trudnych okolicznościach, takich jak nowy kryzys gospodarczy, z którym mamy do czynienia, wywołanym przez inflację i wysokie stopy procentowe. Konsumenci, którzy nie zostali nauczeni, jak zarządzać swoimi pieniędzmi, mają mniejsze szanse na posiadanie narzędzi potrzebnych do przetrwania niespokojnych czasów.Anna Zabrodzka-Averianov, Senior Economist Intrum.
Blisko 7 na 10 europejskich respondentów badania Intrum, którzy nisko oceniają otrzymaną edukację finansową, wskazuje, że są obecnie w gorszej sytuacji ekonomicznej niż 12. miesięcy temu, w porównaniu z 48% tych osób, którzy posiadają odpowiednią wiedzę na temat finansów.
Psychologiczne konsekwencje braku wiedzy dotyczącej finansów
Konsumenci, którzy cierpią na brak wystarczającej wiedzy na temat finansów, mają skłonność do widzenia swojej przyszłości w ciemnych barwach: 23% z nich uważa, że wysoka inflacja już zawsze będzie mieć miejsce (w Polsce jest to 16%). Co więcej, osoby, które otrzymały słabą edukację finansową, częściej martwią się wysokimi stopami procentowymi, nie rozumiejąc, w jaki sposób mogą one wpłynąć na ich sytuację – 59% konsumentów, w porównaniu z 47% osób, które deklarują wyższy poziom wiedzy finansowej.
Tak sytuacja stwarza również trudności dla decydentów politycznych. Banki centralne muszą zadbać o to, by konsumenci wierzyli, że rządzący mają wpływ na wysoki poziom inflacji, i że taka sytuacja makroekonomiczna nie zostanie z nimi na zawsze. Jeśli konsumenci nie rozumieją, skąd wynika wysoka inflacja i od czego uzależniona jest wysokość stóp procentowych, istnieje większe prawdopodobieństwo, że banki centralne będą musiały kontynuować podnoszenie stóp procentowych lub utrzymywać je na wysokim poziomie przez dłuższy czas, by „ujarzmić” inflację. To z kolei jeszcze bardziej wpłynie na obecną sytuację konsumentów.
Dzisiejsze problemy gospodarcze sprawiają, że konsumenci muszą zrozumieć, w jaki sposób podwyżki stóp procentowych i inflacja mogą wpłynąć na nich nie tylko teraz, ale także w przyszłości i podjąć kroki w celu ochrony swoich finansów. Nigdy nie jest za późno na naukę zarządzania pieniędzmi, a w Intrum wierzymy, że takie działania mogą być podejmowane w każdym wieku i na każdym etapie życia. Na wszystkich naszych rynkach pracujemy z konsumentami, aby poprawić ich stan wiedzy na temat finansów. Przykładowo, w Norwegii mamy projekt, w ramach którego pracujemy z osobami osadzonymi w więzieniach, aby wyposażyć ich w wiedzę, dzięki której bez przeszkód powrócą do społeczeństwa, a nasza aplikacja Spendido jest używana przez nauczycieli w szkołach średnich i wyższych.Vanessa Söderberg, Global Sustainability Director w Intrum.
Konsumenci gotowi do pogłębiania swojej wiedzy na temat finansów
Dobra wiadomość jest taka, że trudna sytuacja gospodarcza motywuje konsumentów do poprawy wiedzy i umiejętności związanych z pieniędzmi. Ponad połowa konsumentów w Europie ankietowanych przez Intrum aktywnie dąży do zwiększenia swojej wiedzy na temat finansów osobistych (w Polsce ten odsetek jest nawet wyższy i wynosi 59%), a znajomość kluczowych pojęć z obszaru ekonomii przez respondentów poprawiła się w stosunku do ubiegłego roku. Blisko 2/3 (64%) europejskich respondentów potrafiło wskazać prawidłową definicję inflacji (w Polsce jest to 62%), co oznacza wzrost z 58% odnotowanych w 2021 roku.
Nie dotyczy to jednak wszystkich – 54% europejskich konsumentów nie potrafiło udzielić prawidłowej odpowiedzi na pytanie o to, w jaki sposób inflacja może wpłynąć na hipotetyczny rachunek za energię w perspektywie dwóch lat. Starsi konsumenci częściej udzielali prawidłowej odpowiedzi, co wskazuje na braki w edukacji finansowej młodszych konsumentów.
Nierówność w edukacji finansowej kobiet i mężczyzn niestety mają się dobrze
Brak równości w edukacji kobiet i mężczyzn jest kluczową kwestią dla UNESCO i ten problem znajduje odzwierciedlenie w wynikach badań dotyczących edukacji finansowej.
Z naszego europejskiego badania wynika, że mężczyźni częściej niż kobiety poprawnie odpowiadali na pytanie o wpływ inflacji (51% mężczyzn vs 40% kobiet). Mężczyźni również częściej niż kobiety domagają się podwyżki płac – 35% mężczyzn w porównaniu z 26% kobiet (Polska: 47% vs 36%) – mimo że kobiety częściej twierdzą, że ich rachunki rosną w tempie wyższym niż ich dochody (71% kobiet w porównaniu z 65% mężczyzn, w Polsce mamy podobną sytuację: 74% kobiet i 64% mężczyzn).
Lepsza edukacja finansowa kobiet powinna również pomóc w zmniejszeniu przepaści między płacami otrzymywanymi przez kobiety i mężczyzn, która według najnowszych danych Eurostatu z 2020 r. wynosi 13%. W Niemczech różnica ta wynosi jeszcze więcej – ponad 19%.
Poprawa edukacji finansowej kobiet jest ważnym elementem zmniejszenia różnic między płciami w wymiarze społecznym i otwarcia drogi do zrównoważonej przyszłości. W Intrum wierzymy, że ważne jest, aby wszystkie dzieci nauczyły się zarządzać pieniędzmi w młodym wieku, by mogły zabrać te umiejętności w świat i mieć szczęśliwą, stabilną finansowo przyszłość.Vanessa Söderberg, Global Sustainability Director w Intrum.
